Jaarverslag en rol van de accountant
Het einde van het jaar is een goed moment om terug te kijken op alles wat je dat jaar hebt meegemaakt. Van leuke uitjes en vakanties tot je kapotte scooter. Misschien heb je al die herinneringen wel eens vastgelegd in een 'yearly recap'. Zoiets doen bedrijven ook, maar dan over hun geldzaken. Ze noemen dit een jaarverslag. In dit artikel vertellen we je alles over het jaarverslag en de rol van de accountant.
Wat is een jaarverslag?
Het jaarverslag is een verslag dat inzicht geeft in de financiële situatie van een bedrijf en een beeld schetst van de prestaties van het afgelopen jaar.
Een jaarverslag wordt aan het einde van ieder boekjaar opgesteld (vaak van 1 januari t/m 31 december). Dit bestaat uit verschillende onderdelen, waarbij de volgende twee onderdelen altijd terugkomen:
- Jaarrekening
- Bestuursverslag
De accountant speelt een cruciale rol bij het opstellen van de jaarrekening en bij het controleren van de financiële informatie in het jaarverslag.
Uiteindelijk bevat een jaarverslag:
- Jaarrekening (balans, resultatenrekening, liquiditeitoverzicht)
- Bestuursverslag (toelichting)
- Controleverklaring (betrouwbaarheidsgarantie)
Wat is een jaarrekening?
De jaarrekening is een overzicht van de financiële situatie van een bedrijf in een boekjaar. Het doel van de jaarrekening is om een zo duidelijk mogelijk beeld van deze financiële situatie te geven. Er bestaat een interne en een externe jaarrekening.
Hierdoor kunnen belanghebbenden, zoals investeerders en crediteuren, de prestaties van het bedrijf beoordelen. Het is daarom van groot belang dat de jaarrekening accuraat en betrouwbaar is.
De jaarrekening bestaat uit drie delen:
- Balans
- Resultatenrekening
- Liquiditeitsoverzicht
De balans
De balans is een overzicht van de financiële situatie van een bedrijf op een bepaald moment. Het geeft de waarde van alle bezittingen, schulden en het eigen vermogen van een bedrijf weer. De balans bestaat uit twee delen: de activa (bezittingen) en de passiva (eigen vermogen en schulden). De activa staan aan de linkerkant en de passiva staan aan de rechterkant van de balans.
Voorbeeld:
| Activa | Bedrag (€) | Passiva | Bedrag (€) |
|---|---|---|---|
| Liquide middelen | 50.000 | Eigen vermogen | 150.000 |
| Debiteuren | 30.000 | Langlopende schulden | 120.000 |
| Voorraden | 250.000 | Kortlopende schulden | 60.000 |
| Totaal | 330.000 | Totaal | 330.000 |
In dit voorbeeld heeft het bedrijf €330.000 aan bezittingen (activa), waarvan €50.000 aan liquide middelen, €30.000 aan debiteuren en €250.000 aan voorraden. De totale passiva bedragen €330.000, waarvan €150.000 aan eigen vermogen, €120.000 aan langlopende schulden en €60.000 aan kortlopende schulden. Zoals de naam 'balans' al zegt, komen beide kanten overeen: €330.000.
De resultatenrekening
De resultatenrekening is een overzicht van de opbrengsten en kosten van een bedrijf over een bepaalde periode. Het laat zien hoeveel winst of verlies het bedrijf heeft gemaakt gedurende die periode. Een andere veelgebruikte naam voor de resultatenrekening is winst- en verliesrekening.
Voorbeeld:
| Opbrengsten | Bedrag (€) | Kosten | Bedrag(€) |
|---|---|---|---|
| Omzet Product A | 200.000 | Inkoopwaarde (A+B) | 80.000 |
| Omzet product B | 20.000 | Personeelskosten | 60.000 |
| Rentelasten | 6.100 | ||
| Afschrijving gebouw | 10.000 | ||
| Overige kosten | 5.000 | ||
| Winst | 58.900 | ||
| Totaal | 220.000 | Totaal | 220.000 |
De inkoopwaarde van een product geeft aan hoeveel het bedrijf betaalt voor de grondstoffen en materialen die nodig zijn om het product te maken. De personeelskosten geven aan hoeveel het bedrijf uitgeeft aan salarissen voor werknemers. Huisvestingskosten zijn kosten zoals huur, rentelasten en afschrijvingen. De overige kosten op de resultatenrekening zijn alle andere kosten die het bedrijf maakt, bijvoorbeeld marketingkosten of kosten voor energie en water.
Het liquiditeitsoverzicht
Het liquiditeitsoverzicht is een financieel verslag dat inzicht geeft in de geldstromen van een onderneming gedurende een bepaalde periode. Het toont de inkomende en uitgaande kasstromen van de onderneming en geeft inzicht in hoe de onderneming omgaat met haar financiële middelen.
Het liquiditeitsoverzicht helpt bij het beoordelen van de financiële gezondheid en stabiliteit van een onderneming op de korte termijn. Het laat bijvoorbeeld zien hoeveel geld er beschikbaar is voor operationele uitgaven en investeringen. Zo kan er gecontroleerd worden of de onderneming in staat is om aan haar betalingsverplichtingen te voldoen.
Voorbeeld:
| Januari | Februari | Maart | April | Mei | Juni | Totaal | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ontvangsten | |||||||
| Verkoop product A | 20.000 | 25.000 | 30.000 | 35.000 | 40.000 | 45.000 | 195.000 |
| Verkoop product B | 10.000 | 12.000 | 14.000 | 16.000 | 18.000 | 20.000 | 90.000 |
| Totaal ontvangsten | 30.000 | 37.000 | 44.000 | 51.000 | 58.000 | 65.000 | 285.000 |
| Uitgaven | |||||||
| Inkoop product A | 6.000 | 7.500 | 9.000 | 10.500 | 12.000 | 13.500 | 58.500 |
| Inkoop product B | 4.000 | 4.800 | 5.600 | 6.400 | 7.200 | 8.000 | 36.000 |
| Personeelskosten | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 30.000 |
| Huisvestingskosten | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 18.000 |
| Overige bedrijfskosten | 1.000 | 1.200 | 1.400 | 1.600 | 1.800 | 2.000 | 9.000 |
| Totaal uitgaven | 19.000 | 21.500 | 23.000 | 26.500 | 29.000 | 31.500 | 151.500 |
| Eindsaldo | 11.000 | 15.500 | 21.000 | 24.500 | 29.000 | 33.500 | 133.500 |
De maand juni wordt in dit voorbeeld als einddatum van het liquiditeitsoverzicht genomen. In dit geval is dat namelijk het einde van het fiscale jaar (boekjaar). Bedrijven zijn wettelijk verplicht om hun jaarrekening op te stellen binnen 5 maanden na afloop van het boekjaar. Het boekjaar is meestal gelijk aan het kalenderjaar, maar kan afwijken.
Het is belangrijk om te onthouden dat het liquiditeitsoverzicht altijd over een bepaalde periode gaat en dat deze periode kan verschillen. Dit is afhankelijk van de context en het doel van het liquiditeitsoverzicht.
Video
Wil je meer uitleg over het verband tussen de balans, resultatenrekening en het liquiditeitsoverzicht? Check dan deze uitlegvideo!
Wat is de interne en externe jaarrekening?
Er bestaat een interne en een externe jaarrekening. Het verschil tussen deze twee gaat vooral over het publiek en doel waarvoor het verslag is bedoeld en de mate van details van het verslag. Hieronder leggen we je beide begrippen uit.
Interne jaarrekening
De interne jaarrekening geeft inzicht in de financiële positie van de onderneming en maakt het mogelijk om prestaties intern (binnen het bedrijf) te monitoren en te beoordelen.
Het is een belangrijk instrument voor het management van een onderneming. Op basis van de informatie uit de interne jaarrekening kan het management de bedrijfsvoering bijsturen en beslissingen nemen over investeringen en kostenbesparingen. De interne jaarrekening wordt regelmatig opgesteld en is vaak gedetailleerder dan de externe jaarrekening. Zo kan er bijvoorbeeld per product, vestiging of regio worden gekeken naar de financiële prestaties.
Externe jaarrekening
De externe jaarrekening geeft inzicht in de prestaties van de onderneming over het afgelopen jaar en laat zien hoe de onderneming er financieel voor staat.
Hij is van belang voor iedereen die geïnteresseerd is in de financiële positie van een onderneming. Denk hierbij aan aandeelhouders, potentiële investeerders, banken, leveranciers, klanten en werknemers. Het is daarom van groot belang dat de jaarrekening een betrouwbaar beeld geeft van de werkelijke situatie en dat deze is opgesteld volgens de geldende wet- en regelgeving. De externe jaarrekening wordt in elk geval één keer per jaar opgesteld en moet worden ingeleverd bij de Kamer van Koophandel. Besloten vennootschappen (BV) en naamloze vennootschappen (NV) zijn verplicht om dit te doen.
Wat is een geconsolideerde jaarrekening?
Een geconsolideerde jaarrekening is een financieel verslag, waarin de financiële prestaties en de positie van een groep bedrijven worden samengevoegd en gepresenteerd als één geheel.
Dit is verplicht voor moederbedrijven die dochterondernemingen hebben. Een dochteronderneming is een bedrijf dat eigendom is van een andere onderneming, zoals Google een dochteronderneming van Alphabet is. Twee soorten consolidatie zijn belangrijk:
- Integrale consolidatie: een moederbedrijf is verplicht om alle relevante financiële gegevens van alle dochterondernemingen in haar jaarrekening op te nemen.
- Partiële consolidatie: hierbij worden niet alle activa, passiva, baten en lasten van de dochteronderneming opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Dit kan het geval zijn wanneer het moederbedrijf een minderheidsbelang heeft in de dochteronderneming of wanneer de dochteronderneming een afzonderlijke juridische entiteit (rechtsvorm) heeft die niet volledig wordt gecontroleerd door het moederbedrijf.
Via een geconsolideerde jaarrekening krijgen belanghebbenden een duidelijk beeld van het totale vermogen, winst en risico van de hele groep bedrijven in één keer. Zo hoeven ze het niet meer van elk los bedrijf uit te zoeken.
Wat is het bestuursverslag?
Het bestuursverslag is een verslag met een toelichting op de cijfers in de jaarrekening. Hierbij wordt gekeken naar het afgelopen jaar en naar de verwachtingen voor de toekomst.
Dit verslag wordt gemaakt door het bestuur van de onderneming en geeft de belangrijkste ontwikkelingen, kansen en risico's weer. Het bestuursverslag is daardoor een instrument waarmee het bestuur verantwoording aflegt aan de aandeelhouders. Het bestuursverslag draagt zo bij aan de transparantie en de geloofwaardigheid van de onderneming.
In het bestuursverslag wordt ingegaan op zowel financiële als niet-financiële prestaties. Hierbij kan gedacht worden aan ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, innovatie, klanttevredenheid en personeelsbeleid. Ook worden vaak de belangrijkste risico's en kansen beschreven die de onderneming in de toekomst ziet en hoe hiermee moet worden omgegaan. Verder wordt in het bestuursverslag aandacht besteed aan de strategie en doelstellingen van de onderneming en de wijze waarop deze worden nagestreefd.
Wat is de controleverklaring?
De controleverklaring is een verklaring die officieel stelt dat de financiële informatie in de jaarrekening betrouwbaar en correct is. De controle wordt uitgevoerd door een externe accountant, waarna deze de controleverklaring opstelt.
In de controleverklaring staat het oordeel van de accountant over de jaarrekening. Als de jaarrekening in orde is, tekent de accountant de verklaring van getrouwheid. Daarmee verklaart hij dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële positie en prestaties van de onderneming.
Het belang van de controleverklaring en de verklaring van getrouwheid is dat ze vertrouwen geven aan de aandeelhouders, de overheid, het publiek en andere belanghebbenden bij de onderneming.
Wie stelt een jaarverslag op?
Een jaarverslag wordt opgesteld door het bedrijf waarover het jaarverslag gaat. De jaarrekeningen worden meestal opgesteld door interne accountants of boekhouders, het bestuursverslag wordt vaak geschreven door het bestuur van het bedrijf en de controleverklaring moet worden opgesteld door een externe account.
Welke bedrijven stellen een jaarverslag op?
Het verschilt per rechtsvorm wat de regels omtrent het opstellen van een jaarverslag zijn.
Besloten Vennootschap (BV) en Naamloze Vennootschap (NV)
Besloten Vennootschappen (BV’s) en Naamloze Vennootschappen (NV’s) zijn verplicht een jaarverslag te publiceren met daarin een overzicht van de financiële stand van zaken.
Coöperaties
Een coöperatie is verplicht om een jaarverslag op te stellen als de omvang voldoet aan minimaal twee van de volgende criteria:
- Balanstotaal van €6 miljoen of meer.
- Netto-omzet van €12 miljoen of meer.
- Gemiddelde van 50 werknemers of meer.
Onderlinge waarborgmaatschappijen
Een onderlinge waarborgmaatschappij is een verzekeraar waarbij de leden de verzekerden zijn en waarbij het doel is om elkaar financieel te beschermen tegen risico's, in plaats van winst te maken.
Voor een onderlinge waarborgmaatschappij gelden dezelfde criteria als voor een coöperatie.
Stichtingen en verenigingen
Stichtingen en verenigingen zijn niet verplicht om een jaarverslag op te stellen, tenzij de statuten (regels die zij zelf hebben opgesteld) van de stichting of vereniging dit voorschrijven. Het is echter wél aan te raden om een jaarverslag op te stellen om verantwoording af te leggen aan donateurs, subsidieverstrekkers en andere belanghebbenden.
Eenmanszaken en vennootschappen onder firma (VOF)
Eenmanszaken en VOF's zijn niet verplicht om een jaarverslag op te stellen, maar moeten wel een jaarrekening opstellen en afleveren bij de Kamer van Koophandel.
Wat is de rol van de accountant?
De accountant controleert de financiële verantwoording van de onderneming en checkt of deze voldoet aan de wet- en regelgeving. Grofweg heeft hij de twee taken:
- Controleren
- Adviseren
De accountant is onafhankelijk en kijkt of de jaarrekening een juist beeld geeft van de financiële positie en resultaten van de onderneming. De accountant is dan ook verantwoordelijk voor het opstellen van de controleverklaring.
Het is daarin de taak van de accountant om ervoor te zorgen dat de jaarrekening volledig en nauwkeurig is, zodat belanghebbenden een goed beeld krijgen van de financiële positie van de onderneming.
Naast het controleren van de jaarrekening kan de accountant een adviserende rol vervullen. De accountant kan bijvoorbeeld advies geven over de administratieve organisatie en interne beheersing van de onderneming, maar kan ook advies geven over fiscale vraagstukken. Denk hierbij aan belastingplannen en belastingvraagstukken. Verder kan de accountant ook helpen bij het opstellen van de jaarrekening en de toelichting daarop.
Door middel van een belastingplanning kan een accountant advies geven over het optimaliseren van de fiscale positie van een onderneming. Dit kan inhouden dat er wordt gekeken naar de mogelijkheden om bepaalde aftrekposten te benutten of om bepaalde inkomsten te verschuiven naar een ander belastingjaar. Op die manier kunnen bepaalde belastingbetalingen beter uitkomen voor een bedrijf.
Video
Wil je nog meer uitleg over de rol van de accountant? Check dan deze uitlegvideo!
