Economische sectoren

Stel, jouw klasgenoot werkt als bijbaan bij een visserij en jij werkt op zaterdagen in de supermarkt. Dan werken jullie allebei in een andere economische sector. De economie is namelijk opgebouwd uit verschillende economische sectoren. Deze kunnen belangrijke economische inzichten geven. Maar welke economische sectoren zijn er en waar dienen ze precies voor? In dit artikel lees je er meer over!

Wat zijn economische sectoren?

Economische sectoren zijn onderdelen van de economie die elk bestaan uit bedrijven van een bepaalde branche. Soms worden economische sectoren ook wel bedrijfstakken of branches genoemd. Het werk en de productie in een land kunnen ingedeeld worden op basis van economische sectoren. Daarbij wordt vooral gelet op de verschillende activiteiten die mensen en bedrijven kunnen uitvoeren.

Welke economische sectoren zijn er?

De economie kan doorgaans verdeeld worden in vier verschillende soorten sectoren: de primaire sector, secundaire sector, tertiaire sector en quartaire sector.

Primaire sector

De primaire sector is het gedeelte van de economie dat voor grondstoffen en voedsel zorgt. Het gaat dus niet alleen om het opgraven van grondstoffen, maar ook over het produceren en verbouwen van voedsel. Deze sector is belangrijk, omdat de grondstoffen die hier uit voortkomen gebruikt worden om producten mee te produceren. De verwerking van de grondstoffen en het voedsel gebeurt in de secundaire sector.

Voorbeelden van activiteiten binnen de primaire sector:

• Jacht
• Mijnbouw
• Veeteelt/visserij
• Landbouw/akkerbouw/bosbouw
• Delfstofwinning

Secundaire sector

De secundaire sector heeft betrekking tot de industrie. Hiertoe behoren alle activiteiten en bedrijven die zich bezighouden met de verwerking van de grondstoffen uit de primaire sector. Hieronder valt bijvoorbeeld een fabriek die het voedsel verder verwerkt zodat het in de supermarkt kan liggen. De producten die ontwikkeld worden in de secundaire sector worden vervolgens verkocht in de tertiaire sector.

Andere voorbeelden van activiteiten binnen de secundaire sector zijn:

• Textielproductie
• Technische- en chemische industrie
• Auto-industrie
• Energieleveranciers
• Bouw

Tertiaire sector

De tertiaire sector wordt ook wel de sector van de commerciële dienstverlening genoemd. Met commercieel worden bedrijven bedoeld die als doel hebben om winst te maken. Deze bedrijven zorgen dat de producten of diensten worden verkocht aan de consument. In landen met een hoge welvaart, zoals Nederland, is dit de grootste sector in de economie.

Voorbeelden van soorten bedrijven in de tertiaire sector:

• Horeca/toerisme
• Winkels
• Transport en distributie
• Verzekeringsmaatschappijen/banken/verhuurders
• Accountants/advocaten/adviseurs/administratieve bedrijven
• ICT-bedrijven
• Media

Quartaire sector

De quartaire sector is niet gericht op het maken van winst en wordt daarom ook wel de sector van de niet-commerciële dienstverlening genoemd. Deze sector wordt in tegenstelling tot bovenstaande sectoren niet altijd meegenomen in de onderverdeling van de economie. Ondanks dat speelt de quartaire sector wel een belangrijke rol in de economie.

Voorbeelden uit de quartaire sector:

• De overheid
• Culturele instellingen/ bibliotheken
• Onderwijs/wetenschappelijk onderzoek
• Ziekenhuizen/brandweer/defensie
• Sociaal werk

Video

In deze uitlegvideo worden alle economische sectoren nog eens goed op een rijtje gezet.

Waarom wordt de economie in sectoren verdeeld?

De economie wordt verdeeld in sectoren zodat je goed kunt zien welke sectoren het belangrijkst zijn in een land. Daarnaast helpt deze verdeling ook bij het vergelijken van de welvaart tussen landen. De overheid kan dan aan de hand van deze cijfers kijken in welke sectoren ze beter meer of minder kunnen investeren.

Vaak zijn de volgende verdelingen terug te zien:

• In armere landen, zoals bepaalde landen in Afrika, is de primaire sector vaak het grootst.
• In de wat middelrijke landen, zoals Brazilië en Zuid-Afrika, is te zien dat de secundaire sector overheerst.
• In rijke landen, zoals Nederland en de Verenigde Staten, is de tertiaire sector juist het grootst.

Andere manieren om sectoren in te delen

De economie kan ook nog in andere sectoren onderverdeeld worden. Voorbeelden hiervan zijn: op bedrijfstakniveau, met de Standaard Bedrijfsindeling en met De International Standard Industrial Classification of All Economic Activities.

Op basis van bedrijfstakniveau

• IT-sector
  
  • Alle leveranciers en aanbieders binnen de informatietechnologie.
• Overheid
  
  • Alle overheden op verschillende niveaus (gemeentes, provinciaal, landelijk).
• Onderwijs
  • Alle onderwijsinstellingen op niveaus van mbo’s tot universiteit en van basisschool tot speciaal onderwijs.
• Zorgsector
  • Alle bedrijven en instellingen die gericht zijn op de geestelijke en fysieke gezondheid van mensen.
• Cultuursector
  
  • Alles wat zich bezighoudt met kunst en cultuur.
• Wetenschapssector
  • Alle wetenschappers en instellingen die zich bezighouden met onderzoek en wetenschap.
• Bouwsector
  
  • Alle bedrijven die bouwen aan bijvoorbeeld infrastructuur, huizen of bedrijfspanden.
• Industrie
  • Alle producenten van kapitaalgoederen.
• Transport
  • Alle bedrijven en mensen die zich bezighouden met het transporteren van mensen en goederen. Hieronder valt ook de logistieke sector.

Economische activiteiten kunnen naast een verdeling op bedrijfstakniveau nóg verder worden onderverdeeld. Je gaat dan dus nog dieper kijken dan de bedrijfstak. Je kijkt dan bijvoorbeeld naar de grootte van bedrijven in die bedrijfstak, of naar de waarde die bedrijven in een bepaalde sector toevoegen.

Deze classificaties zijn dus gedetailleerder dan die van de bedrijfstakken, zodat het makkelijker is om economische analyses en statistieken op te stellen. Er zijn twee formele manieren om economische activiteiten te classificeren:

De Standaard Bedrijfsindeling (SBI)

In de SBI-classificatie wordt de economie door het Centraal Bureau voor de Statistiek onderverdeeld in de categorieën die je in de onderstaande, vereenvoudigde tabel kunt zien. Dit zijn de gegevens van het 3^e kwartaal van 2021.

Bedrijfs- takken	Totaal aantal bedrijven	Bedrijfs- grootte 1-5 personen	Bedrijfs- grootte 5-20 personen	Bedrijfs- grootte 20-50 personen	Bedrijfs- grootte 50-100 personen
Landbouw, bosbouw en visserij	76.995	71.500	4.725	580	130
Financiële dienstverlening	103.575	100.900	2.055	340	115
Zakelijke dienstverlening	475.895	453.670	16.060	3.655	1.285
Cultuur, sport en recreatie	119.535	116.750	2.150	405	135

 

Uit deze gegevens wordt duidelijk dat de zakelijke dienstverlening het grootste aantal bedrijven had in deze periode. Dit maakt de economie nog inzichtelijker voor onderzoek op microniveau (bedrijfsniveau) of mesoniveau (sectorniveau).

De International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC)

Voor de ISIC-classificatie heeft de Verenigde Naties de activiteiten van de economie in 17 groepen onderverdeeld. De classificatie is vergelijkbaar met de SBI-classificatie van het CBS. De Verenigde Naties heeft veel informatie van verschillende landen. Hierdoor kan er bijvoorbeeld gekeken worden naar welke sector het meeste toevoegt aan de productie en het nationaal inkomen van een land. Zo zullen bedrijven uit de olie-industrie veel waarde toevoegen aan de economie van de Verenigde Arabische Emiraten.

Toegevoegde waarde van een sector

De toegevoegde waarde van een sector is handig bij het doen van voorspellingen op sectorniveau. Het kan helpen bij het voorspellen en verklaren van krapte of ruimte op de arbeidsmarkt in verschillende sectoren. Wanneer er bijvoorbeeld verwacht wordt dat het beter zal gaan met de horeca, is het logisch om aan te nemen dat er veel werknemers in de horeca nodig zullen zijn. Dit kan vervolgens leiden tot krapte op de arbeidsmarkt in de horeca.

De toegevoegde waarde van een sector is goed te zien in onderstaande fictieve tabel.

Toegevoegde waarde j-o-j	2019p	2020p	2021p
Handel	3,7	-2,5	3,5
Gezondheids- en welzijnszorg	1,7	2	2
Horeca	1,3	-3	6
Informatie en communicatie	2,6	2	2
Verhuur en overige zakelijke diensten	3	-1	5

 

Hier wordt het effect van de coronapandemie in de Nederlandse economie op sectorniveau duidelijk. Hieruit blijkt dat de bouw in 2019 het meeste waarde toevoegde aan de economie en de horeca juist het minste. Dit is logisch, omdat de horeca moest sluiten door de maatregelen van de overheid. In 2020 is zelfs een krimp van de meeste sectoren te zien, waaronder de bouw.

Niet alle sectoren krompen. Zo wordt duidelijk dat de informatie- en communicatiesector, en de zorgsector in 2020 groeiden. Dit kwam doordat er veel mensen thuis moesten werken en er veel gevraagd werd van de zorg.

In 2021 is te zien dat het weer beter ging met alle sectoren. Voornamelijk de handel, horeca, verhuur en overige zakelijke diensten groeiden flink. Dit komt omdat in 2021 veel overheidsmaatregelen werden opgeheven.