Tijd-ruimtecompressie
Begin 17e eeuw deden VOC-schepen er ongeveer 8 maanden over om naar Indonesië te varen. Tegenwoordig vlieg je met een rechtstreekse vlucht in zo’n 13,5 uur van Amsterdam naar Jakarta. Dat komt door tijd-ruimtecompressie. Maar wat is tijd-ruimtecompressie nu precies? Daar gaan we het in dit artikel over hebben!
Wat is tijd-ruimtecompressie?
Tijd-ruimtecompressie is het proces waarbij er steeds minder tijd, geld en moeite nodig is om dezelfde ruimte te overbruggen. Hierbij wordt de relatieve afstand wereldwijd kleiner en de bereikbaarheid groter. De relatieve afstand is de afstand tussen plekken gemeten in tijd, geld en/of moeite. Dit wijkt dus af van de absolute afstand, oftewel het aantal kilometer dat plaatsen daadwerkelijk uit elkaar liggen.
In de tabel hieronder zie je goed hoeveel sneller we zijn gaan reizen in de loop van de tijd.
| Periode | Vervoermiddel | Reissnelheid |
|---|---|---|
| 1500-1840 | Paard / zeilboot | 16 km/uur |
| 1850-1930 | Stoomschip / stoomlocomotief | 50-105 km/uur |
| 1950-1960 | Propellervliegtuig | 500-650 km/uur |
| 1960-1970 | Vliegtuig met straalmotor | 800-1100 km/uur |
| 1975-2000 | Supersonisch vliegtuig | 2300 km/uur |
| Heden-toekomst | Hyperloop | 1200 km/uur |
De dodelijke crash met de Concorde in 2000 betekende het einde van commerciële vluchten met supersonische vliegtuigen (ten minste, voor nu). De hyperloop is nog volop in ontwikkeling en is nog geen transportmiddel dat mensen nu in het openbaar kunnen gebruiken, maar is waarschijnlijk wel het transportmiddel van de toekomst. De hyperloop zal ook voor veel meer mensen toegankelijk zijn. Hierdoor wordt voor een groter aantal mensen de wereld "kleiner". Tijd-ruimtecompressie is dan ook een belangrijke oorzaak van globalisering.
Wat zijn de oorzaken van tijd-ruimtecompressie?
De belangrijkste oorzaak van tijd-ruimtecompressie is technologische vooruitgang, met name in transport en communicatie. Dit zag je hierboven bijvoorbeeld met de hyperloop. Maar ook internet heeft veel invloed gehad op tijd-ruimtecompressie.
Tegenwoordig staan we dankzij het internet 24/7 in verbinding met de rest van de wereld. Denk aan social media, waarop je vrijwel direct kunt zien dat iemand die je volgt, aan de andere kant van de wereld, een foto van zijn of haar kat online heeft gezet. Dit was een paar eeuwen geleden wel anders. Rond 1500 zat je maanden op zee om de Atlantische Oceaan over te varen. Ook waagden niet veel mensen zich hieraan, aangezien de reis zwaar en gevaarlijk was. De relatieve afstand is door technologische ontwikkelingen wereldwijd dus vele malen kleiner geworden.
Een andere oorzaak is dat de afstand financieel kleiner is geworden. Dit komt onder andere omdat de omvang van transportvoertuigen is gegroeid. Denk bijvoorbeeld aan mammoettankers. Hiermee kunnen er meer goederen met hetzelfde voertuig worden vervoerd, waardoor de variabele kosten per product lager worden en transport dus aantrekkelijker wordt.
Uitschuiving van de productieketen draagt hier ook aan bij. Productie in lageloonlanden zorgt er namelijk voor dat de productiekosten naar beneden gedrukt worden. Daardoor kan je producten de hele wereld over vervoeren zonder dat je de productprijs zo hoog moet maken dat consumenten ze niet meer willen kopen.
Wat zijn de gevolgen van tijd-ruimtecompressie?
Verreweg het meest zichtbare gevolg van tijd-ruimtecompressie is de toegenomen globalisering. Er vindt steeds meer uitwisseling van mensen, goederen, kennis, kapitaal en cultuur plaats doordat de kleiner geworden relatieve afstand dit makkelijker maakt. Denk hierbij aan massatoerisme, dat jij iets uit de Verenigde Staten kunt bestellen dat binnen een week op je deurmat ligt, of de geldoverboeking die je daarbij in een split second maakt. De bereikbaarheid van bijna de gehele wereld is dus groter geworden.
Video
Wil je meer weten over tijd-ruimtecompressie? Check dan onderstaande video van Aardrijkskunde Kennisclips.
