Gratis verzending vanaf 30 euro
Digitaal te lezen in de app
De principes die het belangrijkst zijn in het denken over de markt zijn die van vraag en aanbod. In een markt van volkomen concurrentie bepalen vraag en aanbod de prijs en de hoeveelheid van een product. Zowel vraag als aanbod zijn afhankelijk van verschillende factoren die ervoor kunnen zorgen dat zij stijgen of dalen. Wil je hier meer over weten? Lees dan snel verder.
Wil je meer weten over vraag en aanbod in de economie? Kijk dan onderstaande video van Economie-Academy.
De vraag staat voor de hoeveelheid producten die bij een bepaalde prijs wordt gevraagd. Van bijna alle producten wordt meer gevraagd als de prijs lager wordt:
Het aanbod staat voor de hoeveelheid producten die bij een bepaalde prijs wordt aangeboden. Van bijna alle producten wordt meer aangeboden als de prijs hoger is:
Als je het hebt over de vraag is het belangrijk om in gedachten te houden wie er vraagt en wat er gevraagd wordt. Je kunt de vraag naar producten op drie verschillende manieren indelen:
Bij het aanbod wordt hetzelfde onderscheid gemaakt:
De individuele vraag wordt ook wel de betalingsbereidheid genoemd: het geeft aan hoeveel producten een persoon bereid is te kopen bij een bepaalde prijs. Deze betalingsbereidheid hangt af van een aantal factoren:
Als je kijkt naar de collectieve vraag, oftewel de vraag van alle vragers naar één product, is naast de factoren hierboven ook het aantal vragers van belang. Als de bevolking van Nederland zou verdubbelen zou de vraag naar brood ook stijgen. Dit geldt voor alle producten: hoe meer vragers er zijn, hoe hoger de vraag naar een product zal worden.
Ook het individuele aanbod van producten wordt bepaald door een aantal factoren. De belangrijkste is de kostprijs van een product. Als het goedkoper is om een product te maken, valt er bij een gelijke prijs meer winst te maken op dat product. Er zijn verschillende manieren om de kostprijs te verlagen:
Bij het collectieve aanbod is het ook nog van belang hoeveel aanbieders er van een product zijn. Als het aantal bakkers in Nederland verdubbelt, zal het aantal aangeboden broden ook stijgen.
De vraaglijn loopt dalend. Als de prijs van een product hoog is, zal de gevraagde hoeveelheid laag zijn. Andersom zal de gevraagde hoeveelheid bij een lage prijs hoog zijn.
De aanbodlijn loopt stijgend. Als de prijs van een product hoog is, is het voor producenten aantrekkelijker om meer van dat product te verkopen. Bij een lage prijs zal de aangeboden hoeveelheid laag zijn: dan valt er weinig winst te maken op een product.
De grafiek met zowel vraag als aanbod ziet er zo uit. Doordat de aanbodlijn stijgend loopt en de vraaglijn daalt, kruisen de lijnen elkaar. Hier kun je de evenwichtsprijs en evenwichtshoeveelheid terugvinden.
Er bestaan belangrijke verschillen tussen een verschuiving langs de vraaglijn en een verschuiving van de vraaglijn:
De verschuiving vindt plaats langs de vraaglijn als er sprake is van een verandering van de gevraagde hoeveelheid. De verandering van de gevraagde hoeveelheid wordt namelijk alleen veroorzaakt door een verandering van de prijs. De vraaglijn blijft daardoor op dezelfde plek. In de grafiek hieronder zie je een voorbeeld van een verschuiving langs de vraaglijn. De stijging in de prijs van het product heeft in dit geval een daling van de gevraagde hoeveelheid tot gevolg:
Bij een verschuiving van de vraaglijn is er sprake van een verandering van de vraag. Er wordt bij dezelfde prijs meer of minder verkocht. Hieronder zie je een grafiek waarin de vraaglijn naar links verschuift: de lijn verschuift van QV1 naar QV2. Als de vraaglijn naar links verschuift, betekent het dat er bij dezelfde prijs minder wordt gevraagd. Het verschil in de gevraagde hoeveelheid wordt dus niet veroorzaakt door een prijsverandering, maar bijvoorbeeld door een verschil in de voorkeuren van consumenten. Het kan zijn dat er door een verandering in het inkomen van de vragers minder van een bepaald product wordt gevraagd. Ook kan het zijn dat het product negatief in het nieuws is gekomen, waardoor de vragers minder behoefte aan het product hebben.
Andersom zal een stijging van de vraag worden aangeduid als een verschuiving van de lijn naar rechts. Een verschuiving naar rechts wil zeggen dat er bij dezelfde prijs meer van een product wordt gevraagd. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat het inkomen van vragers stijgt of doordat de vragers door een bepaalde marketingcampagne een sterke voorkeur voor een product krijgen. Dit wil zeggen dat de voorkeur van de vragers verandert. Daarnaast kan het natuurlijk ook komen door een stijging van het inkomen van de vragers.
Een verschuiving langs de aanbodlijn en een verschuiving van de aanbodlijn is niet hetzelfde:
De verschuiving vindt plaats langs de aanbodlijn als er sprake is van een verandering in de aangeboden hoeveelheid. De aangeboden hoeveelheid verandert namelijk alleen door een verschil in de prijs. De aanbodlijn blijft daardoor op dezelfde plek. In de grafiek hieronder zie je een voorbeeld van een verschuiving langs de aanbodlijn. De stijging in de prijs van het product heeft in dit geval een stijging in de aangeboden hoeveelheid tot gevolg:
De aanbodlijn verschuift bij een verandering van het aanbod. Dat wil zeggen dat er bij dezelfde prijs meer of minder wordt aangeboden. Als er bij dezelfde prijs minder wordt aangeboden verschuift de aanbodlijn naar links. Een verschuiving van de aanbodlijn kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een verandering van de kostprijs. Wanneer het duurder wordt om een product te produceren, valt er bij een gelijke prijs minder winst te behalen en zullen producenten minder gaan aanbieden. De aanbodlijn verschuift dan naar links:
Bij een stijging van het aanbod zal de aanbodlijn naar rechts verschuiven. Dit wil zeggen dat er bij een gelijke prijs meer van een product aangeboden zal worden. Dit kan worden veroorzaakt door een daling van de kostprijs. Als het goedkoper wordt om een product te maken, valt er bij een gelijke prijs meer winst te maken per product en zal er dus meer worden aangeboden.