Rentabiliteit: wat is dat en hoe bereken je het?
Rentabiliteit is een onmisbaar begrip in de financiële wereld. Of je nu ondernemer bent, student of investeerder: inzicht in rentabiliteit helpt je om te begrijpen hoe winstgevend een onderneming écht is. In dit uitgebreide artikel nemen we je stap voor stap mee in de wereld van rentabiliteit. Van heldere uitleg tot concrete formules en van praktijkvoorbeelden tot slimme manieren om de rentabiliteit te verbeteren.
Wat is rentabiliteit?
Rentabiliteit meet de winstgevendheid van een onderneming in verhouding tot het geïnvesteerde vermogen. Je kunt het zien als het financiële rendement dat een bedrijf behaalt op het geld dat erin is gestopt — of dat nu van de eigenaar zelf komt (eigen vermogen) of geleend is van anderen (vreemd vermogen).
Een onderneming kan op twee manieren gefinancierd worden:
Met eigen vermogen: geld dat afkomstig is van de ondernemer of aandeelhouders.
Met vreemd vermogen: geld dat geleend is bij derden, zoals banken of investeerders.
De winst die wordt gegenereerd op het eigen vermogen noemen we nettowinst. De kosten van het vreemd vermogen zijn vaak rente. De verhouding tussen deze resultaten en het bijbehorende vermogen vormt de kern van rentabiliteit.
Twee soorten rentabiliteit: wat is het verschil?
Er zijn twee soorten rentabiliteit:
- De eerste is de rentabiliteit van het eigen vermogen (REV). De REV meet de winstgevendheid ten opzichte van het eigen vermogen.
- De tweede is de rentabiliteit van het totale vermogen (RTV). De RTV meet de winstgevendheid ten opzichte van het totale vermogen.
Het grootste verschil tussen de REV en de RTV is dat de REV enkel betrekking heeft op het eigen vermogen, terwijl de RTV betrekking heeft op het totale vermogen. Dit betekent dat de RTV ook betrekking heeft op het vreemd vermogen. Een ander belangrijk verschil tussen de REV en de RTV is dat de REV wordt berekend na het betalen van de vennootschapsbelasting en de RTV wordt berekend voor het betalen van de vennootschapsbelasting.
Als een onderneming een REV van 20% heeft, dan betekent dit dat elke euro die de ondernemer in de onderneming heeft gestopt, 20 cent oplevert.
Als een onderneming een RTV van 10% heeft en dan nieuw vreemd vermogen aantrekt tegen een rentepercentage lager dan 10%, dan verdient de onderneming op dit vreemd vermogen. Dit is het hefboomeffect (zie onder).
Wat is het hefboomeffect?
Het hefboomeffect is het effect dat een verandering van het vreemd vermogen heeft op de rentabiliteit van het eigen vermogen. Stel, de RTV van een onderneming is 20%. Als deze onderneming vreemd vermogen heeft aangetrokken tegen een rentepercentage dat lager is dan 20%, dan verdient de onderneming op dit vreemd vermogen. Door het aantrekken van vreemd vermogen tegen een rentepercentage lager dan de RTV, verdient de onderneming op het vreemd vermogen, waardoor de REV toeneemt.
Als de RTV > rentepercentage van het vreemd vermogen, dan is er een gunstig hefboomeffect. In dit geval verdient de onderneming op elke euro aangetrokken geld, waardoor de REV stijgt.
Als de RTV < rentepercentage van het vreemd vermogen, dan is er een ongunstig hefboomeffect. In dit geval verliest de onderneming op elke euro aangetrokken geld, waardoor de REV daalt.
Hoe bereken je de rentabiliteit?
De formule voor de REV is als volgt:
REV = (nettowinst / gemiddeld eigen vermogen) × 100%
De formule voor de RTV is als volgt:
RTV = ((nettowinst + interestkosten) / gemiddeld totaal vermogen) × 100%
Het gemiddeld eigen vermogen is als volgt te berekenen:
Gemiddeld eigen vermogen = (eigen vermogen beginbalans + eigen vermogen eindbalans) / 2
Het gemiddeld totaal vermogen is als volgt te berekenen:
Gemiddeld totaal vermogen = (totaal vermogen beginbalans + totaal vermogen eindbalans) / 2
Praktisch voorbeeld van rentabiliteit berekenen
Laten we het concreet maken met een voorbeeld. Stel: je hebt een logistiekbedrijf genaamd De Keizer.
Balans van logistiekbedrijf De Keizer op 31 december 2018:
| Activa | Passiva | ||
|---|---|---|---|
Vaste activa | 14.000 | Eigen vermogen | 10.000 |
Waarvan nettowinst | 2500 | ||
Vlottende activa | 3.000 | Langlopende schulden | 5.000 |
Liquide activa | 2.000 | Kortlopende schulden | 4.000 |
Balans van logistiekbedrijf De Keizer op 31 december 2019:
| Activa | Passiva | ||
|---|---|---|---|
Vaste activa | 14.000 | Eigen vermogen | 11.000 |
Waarvan nettowinst | 3000 | ||
Vlottende activa | 4.000 | Langlopende schulden | 6.000 |
Liquide activa | 2.000 | Kortlopende schulden | 3.000 |
Verder is uit de winst en verlies rekening gebleken dat de rentekosten over 2019 € 1.500 bedroegen.
Gemiddeld eigen vermogen = (10.000 + 11.000) / 2 = 10.500
Gemiddeld totaal vermogen = (19.000 + 20.000) / 2 = 19.500
REV = (3.000 / 10.500) = 28,57%
RTV = (3.000 + 1.500) / 19.500 = 23,08%
In de formule van de REV is te zien dat de REV van onderneming REV 28,57% bedroeg over 2019. Dit betekent dat elke euro die de ondernemer in de onderneming heeft gestopt ongeveer 28 cent opleverde.
Stel het rentepercentage waartegen de onderneming vermogen kan aantrekken 15% is, dan spreken we van een gunstig hefboomeffect.
Stel het rentepercentage waartegen de onderneming vermogen kan aantrekken 25% is, dan spreken we van een ongunstig hefboomeffect.
Hoe kun je rentabiliteit verbeteren?
Een lage rentabiliteit hoeft geen ramp te zijn, zolang je weet hoe je deze kunt verbeteren. Er zijn verschillende strategieën mogelijk:
Een eerste optie is kostenbesparing. Door efficiënter te werken en verspilling te voorkomen, stijgt de winst en dus ook de REV en RTV.
Daarnaast kan het aantrekken van vreemd vermogen slim zijn. Zolang de rente lager is dan de RTV, leidt dit tot een positief hefboomeffect.
Ook prijsstrategieën kunnen invloed hebben. Denk aan het verhogen van marges of het inzetten op meer waardevolle klanten.
Tot slot speelt efficiënt gebruik van activa een rol. Door je activa beter te benutten, verhoog je het rendement op het totale vermogen.
Video
Wil je weten hoe je de rentabiliteit kunt berekenen en wat het verschil is met de solvabiliteit en liquiditeit? Check dan onderstaande video van Economie-Academy.
Veelgestelde vragen over rentabiliteit
Dat hangt af van de sector, het risico en de economische omstandigheden. In veel gevallen geldt: hoe hoger de rentabiliteit, hoe beter. Een REV boven de 15% wordt vaak als gezond beschouwd.
REV kijkt puur naar het rendement op eigen vermogen. ROI (Return on Investment) is breder en kan ook investeringen buiten het eigen vermogen meten, zoals in projecten of campagnes.
Het laat zien hoe effectief een onderneming met geld omgaat. Een hoge rentabiliteit betekent vaak een aantrekkelijke investering.
Een bedrijf kan snel groeien, maar met een lage rentabiliteit alsnog weinig winst maken. Gezonde groei gaat gepaard met een stabiele of stijgende rentabiliteit.
