Alles over de moesson

“Moesson eist 1500 levens in Inda, Bangladesh en Nepal.” Dit was de headline van een nieuwsartikel van de NOS in augustus 2017. Deze krantenkoppen komen echter ieder jaar terug. Hoe kan het toch dat de moesson op het Indiase subcontinent ieder jaar weer honderden mensen het leven kost? Om antwoord te krijgen op deze vraag moeten we eerst weten wat een moesson eigenlijk is.

Wat is de moesson?

De moesson is een wind die om het half jaar van richting verandert. Het gevolg hiervan is dat je een droge periode en een natte periode hebt. Deze moesson winden komen voornamelijk voor rond de evenaar.

Hoe werkt het windsysteem op aarde?

Om te weten hoe de moesson ontstaat moeten we eerst kijken naar hoe de wind zich over de aarde beweegt. Hierbij kunnen we twee stelregels aanhouden. De wind waait altijd van een hogedrukgebied (ook wel maximum genoemd) naar een lagedrukgebied (ook wel minimum genoemd). De wind gaat nooit direct van hoog naar laag, maar buigt door de draaiing van de aarde af. Op het noordelijk halfrond is deze afbuiging naar rechts en op het zuidelijk halfrond is deze afbuiging naar links. Dit wordt de wet van Buys Ballot genoemd en zorgt ervoor dat er het grote windsysteem op aarde ontstaat, zoals te zien is in onderstaande afbeelding.

Dit windsysteem is echter niet constant. Doordat de aarde om de zon draait, staat de zon niet altijd loodrecht op de evenaar. In juli staat de zon meer boven het noordelijk halfrond en in januari meer boven het zuidelijk halfrond. Dit zorgt ervoor dat het lagedrukgebied rond de evenaar, ook wel ITCZ (intertropische convergentie zone) genoemd, gaat verschuiven. In januari komt de ITCZ onder de evenaar te liggen en in juli komt de ITCZ boven de evenaar te liggen. Deze verschuiving zorgt ervoor dat de windrichting anders is.

In een situatie waarbij de ITCZ precies op de evenaar ligt zou in juli de wind die van het hogedrukgebied rond de 30 graden zuiderbreedte komt, stoppen bij het lagedrukgebied op de evenaar. Echter in juli ligt de ITCZ niet precies op de evenaar, maar verder naar het noorden. Hierdoor gaat de wind vanuit het zuidelijk halfrond de evenaar over tot het bij de ITCZ komt die een stuk noordelijker ligt. In januari gebeurt het omgekeerde proces, waarbij de wind vanuit het noordelijk halfrond de evenaar over gaat naar het zuidelijk halfrond. 

Hoe ontstaat de moesson op het Indiase subcontinent?

Het windsysteem zorgt ervoor dat in januari de wind van het Indiase subcontinent afwaait richting de evenaar. Dit is een zogenaamde aflandige wind. Deze wind komt van het land vandaan en bevat daarom weinig vocht, omdat het niet wordt gevoed met verdampt regenwater vanuit de oceanen. Dit zorgt voor een droge periode op het Indiase subcontinent.

In juli waait de wind echter vanaf de oceaan naar het Indiase subcontinent toe, een zogenaamde aanlandige wind. Deze wind bevat veel vocht, omdat het een lange afstand heeft afgelegd boven de oceaan. Deze warme vochtige wind vanuit de tropen komt in het noorden van het Indiase subcontinent het Himalaya gebergte tegen. Op dat moment moet de warme vochtige lucht opstijgen om de bergen over te steken. Echter, lucht die opstijgt zal afkoelen en koude lucht kan minder vocht bevatten. Dit komt omdat de luchtdeeltjes dichter op elkaar komen te staan en er dus minder ruimte is voor de waterdeeltjes. Hierdoor zal het gaan regenen als de lucht te vol raakt met waterdeeltjes. Dit noemen we stuwingsneerslag.

Is de moesson een probleem op het subcontinent India?

De moesson is dus een terugkerend fenomeen waar ze zich in landen als India, Bangladesh en Nepal op voor kunnen bereiden. Dit natuurlijk fenomeen eist ieder jaar veel slachtoffers, onder andere vanwege de armoede in deze landen. Hierdoor zijn namelijk huizen van slechte kwaliteit en op kwetsbare plekken gebouwd. Aan de andere kant zouden grote delen van het subcontinent India veel droger zijn (en daardoor zou er geen landbouw mogelijk zijn) als er geen moesson zou plaatsvinden. Dit zou tot gevolg hebben dat een miljard mensen niet zouden kunnen leven in het gebied. Samenvattend zorgt de moesson dus voor slachtoffers en overstromingen, maar is de moesson ook de reden dat landbouw (en dus leven) in dat gebied mogelijk is.

Video

Wil je meer weten over moessons? Check dan onderstaande video.