De baan van de toekomst: waar moet je op letten?

Iedereen die een beetje heeft opgelet tijdens de geschiedenisles weet dat technologische ontwikkelingen elkaar de afgelopen 100 jaar in rap tempo opvolgden. Van handarbeid naar werken met machines tot de situatie die we nu zien: automatisering en robotisering. In de komende 10 jaar zullen we een grote omslag zien die de manier van werken op zijn kop zet en veel banen overbodig zal maken. Fijn om te horen als je nu net examen moet doen en daarna een beroepsrichting moet gaan kiezen! Want die ene droombaan, bestaat die nog wel als jij klaar bent met je opleiding?

De impact van zelfrijdende auto's

Steeds meer banen zullen worden geautomatiseerd en zullen daardoor verdwijnen of compleet veranderen. Neem de zelfrijdende auto als voorbeeld. Had jij net bedacht taxichauffeur te worden, is de kans groot dat je binnen 10 jaar werkloos bent, omdat bijna niemand meer zelf rijdt. On-demand bestel je straks via Uber een auto die vervolgens automatisch aan komt rijden en je van A naar B brengt. Kortom, door die zelfrijdende auto zullen buschauffeurs, taxichauffeurs maar ook vrachtwagenchauffeurs minder nodig zijn. En het stopt niet daar! Want wie 'koopt' er straks nog een auto? Auto's staan meer dan 90% van de tijd stil. Best wel gek om dan voor veel geld een auto aan te schaffen, als je deze eigenlijk maar op een paar momenten per dag nodig hebt. Als auto's zelf rijden en on-demand besteld kunnen worden, kun je net zo goed de auto met anderen delen. Zodra jij dan op je werk bent kan de auto andere ritjes verzorgen. Maar, dat betekent dus wel dat er minder auto's worden verkocht. Je hebt immers niet allemaal meer een eigen auto nodig. Minder auto's betekent ook een lagere autoproductie (dus minder arbeiders), minder autoverkopers en minder monteurs.

De impact van e-commerce

In de afgelopen jaren hebben we een sterke verschuiving gezien naar online shoppen. De economische crisis heeft dat proces alleen maar versneld. De huurprijzen in de retail sector zijn schrikbarend hoog en de gemiddelde winkel wil enkel goedkoop personeel van 16 met reeds 10 jaar werkervaring inzetten om de kosten te drukken. Het wordt echter steeds lastiger voor winkels om te concurreren met goedkopere online winkels, met faillissementen als gevolg. Goede voorbeelden zijn het recent failliet verklaarde V&D, maar ook DA, Dixons, Etos en de Schoenenreus. Er bestaat een grote kans dat de verschuiving naar e-commerce onverminderd doorzet, wat gevolgen heeft voor al die mensen die nu in de winkels werken. Maar er zijn niet alleen gevolgen voor winkelpersoneel, ook de mensen die bijvoorbeeld winkelformules bedenken, offline reclame verzorgen, panden bouwen en onderhouden zullen de effecten merken. Allemaal plaatsen waar minder banen over zullen blijven of waar banen anders moeten worden ingevuld.

Automatisering raakt veel sectoren

Naast de opkomst van de zelfrijdende auto en e-commerce zullen we de effecten van automatisering en robotisering in vrijwel alle sectoren en industrieën tegenkomen. Grote geautomatiseerde pakhuizen verwerken de online bestellingen en selecteren, sorteren en routeren de pakketten, zodat deze kunnen worden verzonden. Hier komt geen mens meer aan te pas. Ook in fabrieken zullen banen steeds meer worden geautomatiseerd. Mensen worden vervangen door robots die sneller en secuurder taken kunnen uitvoeren. Op kantoor zullen banen verdwijnen door het gebruik van automatische dataverwerking en slimme analyse-software.

Is er dan geen beroep meer veilig? Natuurlijk wel. De automatisering en robotisering zal geleidelijk plaatsvinden. Bedrijven zullen technologie langzaam aan omarmen. Ook de politiek en vakbonden zijn vaak remmende factoren, waardoor we niet van de ene op de andere dag onze totale manier van werken op zijn kop zullen zetten. Maar je weet het natuurlijk nooit. Innovaties komen steeds sneller en we moeten wel wereldwijd kunnen blijven concurreren. Een goed uitgangspunt is dat je rekening houdt met het feit dat onze manier van werken zal veranderen.

Skills die jou onmisbaar maken

Je zult er aan moeten wennen dat je je hele leven lang moet blijven leren om relevant te blijven. Daarnaast zul je bereid moeten zijn om aanpassingsvermogen te tonen en daarmee in te blijven spelen op veranderende omstandigheden binnen je baan, op de arbeidsmarkt en in de sector waar je werkzaam bent. Veel opleidingen en banen zijn taak georiënteerd. Simpel gezegd wordt je aangenomen om in een bepaalde functie 1 trucje steeds opnieuw uit te voeren. Maar als er geen behoefte meer is aan de taak die jij uitvoert, moet je wel snel kunnen overstappen naar iets anders. Leer daarom te denken in concepten en het begrijpen van achterliggende theorieën. Zet daarnaast in op het aanleren van persoonlijke vaardigheden en management vaardigheden. Dit kan er voor zorgen dat jij makkelijker kunt overschakelen naar andere beroepen in jouw werkveld. Tegelijk toon je flexibiliteit, iets waar de meeste werkgevers van houden. Vergeet trouwens ook die veilige omgeving waar je op een afdeling in een team met steeds dezelfde mensen zult samenwerken. Werkgevers zullen zich moeten aanpassen aan veranderingen in de markt en zullen van jou verlangen dat je dat ook doet. Reorganisaties en nieuwe ontwikkelingen zullen er vaker voor zorgen dat je ad hoc moet samenwerken in verschillende teams met mensen van verschillende achtergronden. Leer jezelf aan om gemakkelijk met verschillende mensen samen te werken. Dat automatisering en robotisering het werkveld verandert is een feit. Je hiertegen verzetten zal zinloos zijn. Stel je dan ook flexibel op en leer met de techniek samen te werken. Als laatste en misschien wel belangrijkste punt: blijf je breed ontwikkelen. Het is niet voor het eerst dat technologie het één en ander op zijn kop zet. De opkomst van de PC was ook zo een 'game changer'. Als je je breed blijft ontwikkelen, zul je relaties kunnen leggen die anderen niet zien, wat tot nieuwe kansen leidt.

Er zijn nog genoeg mogelijkheden

Als je bovenstaande punten meeneemt tijdens je vervolgopleiding (en misschien zelfs al wel tijdens de middelbare school), zul je gemakkelijker met de aankomende veranderingen weten om te gaan. Maar zorg ervoor dat je wel rekening houdt met sectoren die zullen groeien en de sectoren waar het aantal banen zal afnemen. Je kunt nu nog prima chauffeur worden, al moet je er rekening mee houden dat dit beroep in de toekomst zal veranderen of verdwijnen. Tegelijkertijd weet je dat automatisering, robotisering en e-commerce toenemen. Banen in de ICT, online marketing of data-analyse bieden dus volop kansen. Hier zul je waarschijnlijk makkelijker aan een baan komen. Verkopers worden dan misschien vervangen door geautomatiseerde systemen, slimme informatici en dataspecialisten moeten deze systemen wel bouwen en onderhouden. Hetzelfde geldt voor de geautomatiseerde pakhuizen en fabriekshallen die door slimme ingenieurs, informatici en monteurs worden bedacht, gebouwd en onderhouden. Er zijn dus nog genoeg mogelijkheden in de toekomst.