Drietrapsstrategie

Nederland staat bekend als een land met veel water. Daarom is het belangrijk dat we de waterhuishouding in Nederland goed regelen. Daar speelt de drietrapsstrategie een belangrijke rol in. In dit artikel lees je meer over wat deze strategie precies inhoudt.

Wat is de drietrapsstrategie?

De drietrapsstrategie is een methode om ervoor te zorgen dat er in bebouwd gebied de juiste hoeveelheid water op de juiste plek aanwezig is.

Het doel van deze strategie is om overstromingen of verdroging te voorkomen. Iedere plek heeft weer een andere strategie nodig. Zoals de naam al zegt, bestaat deze strategie uit een trap van drie treden:

1. Vasthouden: wanneer er neerslag valt, wordt dit via de bodem of via de oppervlakte afgevoerd. Het kan echter handig zijn om het water vast te houden. Zo kunnen er op een plek bomen en planten worden aangeplant die het water in de bodem vasthouden. Ook kan er worden besloten om verstening terug te draaien, zodat het water minder snel via de oppervlakte wegstroomt. Daarnaast kan neerslag worden opgevangen in kleinere oppervlaktewaterlichamen. Er kunnen bijvoorbeeld grachten worden uitgediept of wadi’s worden aangelegd.
2. Bergen: wanneer we geen ruimte hebben om water vast te houden, kunnen we ervoor kiezen om het tijdelijk te bergen en daarna weer af te voeren. Waterberging gebeurt meestal in rivieren, meren en kanalen.
3. Afvoeren: het wegwerken van water van de ene naar een andere plek. Hiervoor wordt gekozen als de bergingsgebieden helemaal vol dreigen te lopen met regenwater. De eindbestemming van het water is in deze fase bij voorkeur de zee. Als er ondanks de afvoermaatregelen nog steeds een teveel aan water is, dan heet dat wateroverlast.

Watertoets

Bij het inrichten van de omgeving wordt er rekening gehouden met het uitvoeren van de drietrapsstrategie. De inrichting moet echter wel voldoen aan de watertoets. De watertoets houdt in dat er in bestemmingsplannen heel duidelijk staat vermeld wat de gebiedsaanpassing voor gevolgen heeft voor de waterhuishouding en waterkwaliteit. Hierbij worden altijd regionale waterschappen of hoogheemraadschappen betrokken. Dit zijn overheidsorganen die verantwoordelijk zijn voor alles wat met water in Nederland te maken heeft.

Om te slagen voor de watertoets moet een bestemmingsplan voldoen aan twee dingen:

1. Er mag niks gebouwd worden op plekken die een rol hebben in de drietrapsstrategie. Er mag dus geen appartementencomplex worden gebouwd in een bergingsgebied.
2. Waterproblemen mogen niet worden verplaatst of uitgesteld. Je mag niet zomaar water afvoeren naar stroomafwaartse gebieden als die daardoor een risico op wateroverlast lopen. Ook moet er rekening worden gehouden met de toekomst. Besluiten die nu worden gemaakt, mogen in de toekomst namelijk niet tot waterproblemen leiden. Denk hierbij aan het nu negeren van watervervuiling, omdat het over 50 jaar pas een probleem oplevert.

Welke invloed heeft klimaatverandering op de drietrapsstrategie?

Met de huidige klimaatverandering komt er een nieuwe uitdaging bij voor de drietrapsstrategie. Naast het oude doel om overtollig water weg te krijgen, komt daar nu namelijk het tegengaan van verdroging bij. 

We zullen in de toekomst heftigere regenbuien in het najaar en de winter krijgen in Noordwest-Europa en daarmee dus ook meer water in de rivieren. In het voorjaar en de zomer zullen er naar verwachting juist langere periodes van droogte en hitte zijn. Ook wordt de gemiddelde temperatuur hoger. In deze periodes is er daarom veel verdamping van zowel oppervlaktewater als grondwater. Dit is een probleem voor boeren, maar verdroogde grond kan ook leiden tot verzakking van bijvoorbeeld huizen.

In kustgebieden kan een te lage waterstand ruimte geven voor het zoute water uit de zee om het land te infiltreren. Dit levert verzilting op en is funest voor de bruikbaarheid van landbouwgrond. Het is binnen het waterbeheer in Nederland zodoende belangrijk om te zorgen voor strategische zoetwatervoorraden, zodat er geen onherstelbare schade ontstaat. Het zorgvuldig op- en aflopen van de treden van de drietrapstrategie is door klimaatverandering nog belangrijker geworden.

Video

Wil je meer weten over de drietrapsstrategie? Bekijk dan onderstaande uitlegvideo van Aardrijkskunde Bijles: