Centraal Planbureau (CPB)
De Nederlandse economie verandert door van alles en nog wat. Door factoren binnen ons koude kikkerlandje, maar ook door factoren daarbuiten. Het is voor de Nederlandse overheid erg belangrijk om te weten welke zaken er allemaal invloed hebben op de economie. Zo kunnen we ons voorbereiden op de toekomst! Hoewel de economische toekomst voorspellen onmogelijk is, is er toch een organisatie in Nederland die dat probeert: het Centraal Planbureau. In dit artikel vertellen we je precies wat het CPB is en wat zij doet!
Wat is het Centraal Planbureau?
Het Centraal Planbureau is een organisatie die verantwoordelijk is voor het maken van economische analyses en prognoses in Nederland. Het is een onafhankelijke organisatie binnen het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Naar het Centraal Planbureau wordt vaak verwezen met de afkorting CPB.
Het CPB is in 1945 opgericht en is sindsdien erg belangrijk geweest in het ontwikkelen van analyses voor de Nederlandse staat. Om al deze analyses mogelijk te kunnen maken, wordt het CPB gefinancierd door de Nederlandse overheid en werkt het samen met beleidsmakers, politici, bedrijven en andere onderzoeksinstellingen.
De economische analyses en prognoses van het CPB dragen bij aan een beter begrip van de Nederlandse economie en helpen bij het maken van beslissingen op het gebied van economisch beleid.
Wat doet het Centraal Planbureau?
De belangrijkste taken van het CPB zijn het maken van economische analyses en prognoses en het evalueren van beleidsmaatregelen. Verder publiceert het CPB veel ramingen, oftewel begrotingen. Het CPB publiceert haar bevindingen in rapporten, zoals de Macro Economische Verkenning.
Daarnaast organiseert het CPB evenementen en bijeenkomsten om de resultaten van economische analyses en prognoses te bespreken. Dit soort evenementen worden georganiseerd voor politici, bedrijven en ook voor reguliere burgers.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste functies van het Centraal Planbureau en legt uit wat deze functies inhouden.
| Functie | Wat houdt het in? | Voorbeeld |
|---|---|---|
| Economische analyses en prognoses | Het CPB onderzoekt hoe de economie zich op korte en middellange termijn zal ontwikkelen en hoe economische ontwikkelingen en beleidsmaatregelen de economie zullen beïnvloeden. | Het CPB voorspelt dat de Nederlandse economie met 2,5% zal groeien in 2022. |
| Evaluatie van beleidsmaatregelen | Het CPB onderzoekt de effecten van beleidsmaatregelen op de economie en beoordeelt of deze maatregelen effectief zijn. | Het CPB onderzoekt de effecten van een voorgestelde belastinghervorming en concludeert dat deze hervorming zal leiden tot een lagere economische groei. |
| Publiceren van rapporten | Het CPB publiceert rapporten waarin de resultaten van economische analyses en prognoses worden beschreven. | Het CPB publiceert een rapport over de Nederlandse arbeidsmarkt en adviseert beleidsmakers over hoe ze de werkgelegenheid kunnen bevorderen. |
| Organiseren van bijeenkomsten en evenementen | Het CPB organiseert evenementen en bijeenkomsten om de resultaten van economische analyses en prognoses te bespreken en om het publieke debat over economisch beleid te stimuleren. | Het CPB organiseert een conferentie over de gevolgen van de vergrijzing voor de Nederlandse economie en het beleid dat daarvoor nodig is. |
Video
Wil je graag meer uitleg over wat het CPB doet en hoe het bijvoorbeeld een raming ontwikkeld? Bekijk dan onderstaande video!
Wat is de Macro Economische Verkenning?
De Macro Economische Verkenning (MEV) is een belangrijk onderzoek van het Centraal Planbureau om de economische ontwikkelingen in Nederland op de middellange termijn te voorspellen en te analyseren. Het MEV-rapport verschijnt jaarlijks in september en vormt de basis voor de begroting van het komende jaar.
Bij het in kaart brengen van deze economische ontwikkelingen in Nederland, wordt er gekeken naar meerdere factoren. Denk hierbij aan:
- Economische groei
- Inflatie
- Werkgelegenheid en werkloosheid
- Begrotingstekorten
- Mogelijke risico's en onzekerheden
Om de MEV uit te kunnen voeren, worden er verschillende modellen en rekenmethoden gebruikt. Denk hierbij aan macro-economische modellen, die de onderlinge verbanden tussen verschillende economische variabelen in kaart brengen. Een voorbeeld hiervan is Saffier 3.0.
Daarnaast wordt er gebruikgemaakt van de zogenoemde middellange termijn ramingsmethodiek (MTM). Bij de MTM worden de ontwikkelingen van de Nederlandse economie op de middellange termijn voorspeld op basis van historische ontwikkelingen en internationale economische trends.
De regering, de Tweede Kamer, het bedrijfsleven en vakbonden maken graag gebruik van het rapport. Zij kunnen de uitkomsten namelijk gebruiken voor hun eigen beleidsvorming en besluitvorming. Het kan natuurlijk ook voor gewone burgers handig zijn om een beeld te hebben van de verwachtingen over de Nederlandse economie.
Waarom is het Centraal Planbureau belangrijk?
Het CPB is een belangrijke speler in de Nederlandse economie omdat:
- ze belangrijke informatie levert aan beleidsmakers en politici,
- ze belangrijke informatie levert aan bedrijven en burgers,
- ze bijdraagt aan een goed onderbouwde discussie over het economisch beleid,
- ze een onafhankelijke organisatie is
- en een internationale rol speelt.
Hierdoor speelt het CPB een belangrijke rol in het adviseren van beleidsmakers en het informeren van bedrijven en burgers.
In de tabel hieronder hebben we alle redenen waarom het CPB belangrijk is voor je op een rijtje gezet:
| Waarom is het CPB belangrijk? | Wat houdt het in? | Voorbeeld |
|---|---|---|
| Levert belangrijke informatie aan beleidsmakers en politici | Het CPB verstrekt informatie over de economie en de effecten van beleidsmaatregelen op de economie. | CPB-rapporten worden gebruikt bij het opstellen van begrotingen en het ontwerpen van economisch beleid. |
| Informatievoorziening aan bedrijven en burgers | Het CPB levert ook informatie aan bedrijven en burgers over economische ontwikkelingen en beleidsmaatregelen. | Burgers kunnen zich beter voorbereiden op economische ontwikkelingen en bedrijven kunnen zich beter aanpassen aan veranderende economische omstandigheden. |
| Bijdrage aan goed onderbouwde discussie over economisch beleid | Het CPB publiceert rapporten en organiseert evenementen en bijeenkomsten om economische analyses en prognoses te bespreken. | Het CPB draagt bij aan de publieke discussie over economische vraagstukken en stimuleert het debat over economisch beleid. |
| Onafhankelijke organisatie | Het CPB is een onafhankelijke organisatie die zich richt op objectieve en betrouwbare informatievoorziening. | Het CPB kan onafhankelijk advies geven en is niet gebonden aan politieke of economische belangen. |
| Internationale rol | Het CPB levert ook informatie aan internationale organisaties zoals de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds. | Het CPB draagt bij aan het internationale economische debat en levert een bijdrage aan het internationale economische beleid. |
Hoe wordt de data verzameld en verwerkt?
Voor het opstellen van economische analyses en prognoses verzamelt het CPB veel gegevens en data, vanuit de volgende bronnen:
- Enquêtes die worden ingevuld door bedrijven en huishoudens.
- Administratieve gegevens van de overheid.
- Verzamelde gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
- Verzamelde gegevens van internationale organisaties en instanties, zoals OESO en IMF.
Na het verzamelen van de gegevens, verwerkt het CPB deze tot economische modellen. Deze economische modellen kunnen gebruikt worden om toekomstige economische ontwikkelingen te voorspellen en de effecten van beleidsmaatregelen te berekenen. Het CPB maakt hierbij gebruik van verschillende technieken en methoden, zoals econometrische modellen en scenario-analyses.
Het CPB staat bekend om haar transparante en onafhankelijke aanpak bij het verzamelen en verwerken van data. Het bureau publiceert regelmatig haar methodologieën en geeft inzicht in de bronnen van de gegevens die het gebruikt. Hierdoor kan het werk van het CPB kritisch worden gevolgd en geëvalueerd door het publiek en andere onderzoekers.
Is er kritiek op het Centraal Planbureau?
Ondanks de over het algemeenheid goede reputatie van het CPB, is er ook kritiek op de organisatie. Hieronder hebben we een aantal veelvoorkomende kritiekpunten op een rijtje gezet:
Niet altijd accuraat
Het CPB blijkt met haar voorspellingen niet altijd accuraat. Het is vooraf namelijk lastig in te schatten welke ontwikkelingen zich zullen voordoen en welke invloed beleidsmaatregelen precies zullen hebben.
Niet onafhankelijk genoeg
Het CPB zou niet onafhankelijk genoeg zijn en te veel beïnvloed worden door politieke belangen en voorkeuren van beleidsmakers. De organisatie wordt namelijk gefinancierd door de Nederlandse overheid en sommige critici beweren dat dit kan leiden tot politieke beïnvloeding.
Het CPB weerlegt deze kritiek. Zo heeft het namelijk een directeur, die wordt gekozen voor een periode van zeven jaar. Deze directeur bepaalt de inhoudelijke koers. Daarnaast heeft de organisatie een raad van toezicht die de onafhankelijkheid bewaakt en biedt de organisatie veel openheid in de methodologieën en resultaten.
Te veel gefocust op cijfers
Het CPB zou te veel nadruk leggen op cijfers en te weinig oog hebben voor andere aspecten, zoals maatschappelijke en politieke effecten van beleidsmaatregelen.
