Wat zijn signaalwoorden?

p>Een signaalwoord is een woord of woordgroep waarmee een bepaald verband wordt aangegeven tussen verschillende alinea’s of zinnen. Door signaalwoorden kun je als lezer ‘signaleren’ dat er in de tekst sprake is van bijvoorbeeld een tegenstelling, een chronologisch verband of een oorzaak en gevolg. Er zijn héél veel verschillende signaalwoorden. We onderscheiden signaalwoorden op basis van het verband dat ze aangeven. Zo zijn er bijvoorbeeld signaalwoorden voor opsommingen, vergelijkingen, conclusies, etc. Een signaalwoord wordt ook wel een ‘verbindingswoord’ of een ‘indicator’ genoemd. Op deze pagina kun je lezen welke signaalwoorden er allemaal zijn.

Waarvoor dienen signaalwoorden?

Signaalwoorden geven het verband aan tussen alinea’s en zinnen en zijn dus heel belangrijk voor de begrijpelijkheid van een tekst. Het geeft informatie over hoe een tekst is opgebouwd. Zonder signaalwoorden van tijd, bijvoorbeeld, weet je als lezer niet of een tekst chronologisch of niet-chronologisch is opgebouwd en dan wordt een tekst een stuk minder duidelijk. Als een tekst met weinig signaalwoorden is geschreven, lijken de zinnen los van elkaar te staan en is de tekst lastiger te volgen. Signaalwoorden maken de tekst dus een stuk duidelijker. Vergelijk bijvoorbeeld deze zinnen:

De kat sprong uit het raam, landde op vier poten en rende weg.

Duidelijker is:

De kat sprong uit het raam, waarna hij op vier poten landde en meteen wegrende.

Of:

Ik ga elke zondag wielrennen. Met harde wind fiets ik niet.

Duidelijker is de zin:

Ik ga elke zondag wielrennen, behalve als het hard waait.

Met signaalwoorden kun je als schrijver van alles duidelijk maken aan je lezers. Je geeft aan in welke volgorde gebeurtenissen hebben plaatsgevonden (eerst, daarna) of dat je lezers de conclusie van je stuk gaan lezen (dus, concluderend).

Maar pas op, als je teveel signaalwoorden gebruikt, kan je tekst juist warriger worden en gebruik je meer woorden dan nodig. Kijk bijvoorbeeld naar de onderstaande zin:

Aanvankelijk dacht ik eerst dat hij mij niet zag zitten, maar toch kwam ik er later achter dat hij mij ook heel leuk vond. Intussen zijn we inmiddels al vijf jaar bij elkaar.

Dit zou je ook veel korter kunnen schrijven, bijvoorbeeld:

Aanvankelijk dacht ik dat hij mij niet zag zitten, maar ik kwam er later achter dat hij mij ook heel leuk vond. Inmiddels zijn we al vijf jaar bij elkaar.

Verschillende signaalwoorden (met voorbeelden)

Hieronder vind je een aantal voorbeelden van signaalwoorden.

Tijd

Signaalwoorden: voordat, vroeger, aanvankelijk, eerst, nadat, daarna, wanneer, intussen, tegelijkertijd, tijdens.

Voorbeeld: vroeger hield ik niet van spruitjes, maar intussen ben ik er dol op.

Opsomming

Signaalwoorden: en, ook, verder, ten eerste/ten tweede, in de eerste plaats/in de tweede plaats, daarnaast, bovendien, vervolgens, ten slotte, als laatste.

Voorbeeld: daarnaast houd ik ook veel van boerenkool en vissticks.

Tegenstelling

Signaalwoorden: maar, echter, toch, niettemin, desondanks, daarentegen, enerzijds, hoewel, ofschoon, integendeel.

Voorbeeld: [...] maar zuurkool vind ik heel vies.

Overeenkomst, vergelijking

Signaalwoorden: net zoals, hetzelfde als, evenals, evenzeer, overeenkomstig, is vergelijkbaar met.

Voorbeeld: [...] evenals gekookte wortels, die lust ik ook niet.

Toelichting, voorbeeld

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, ter illustratie, dat wil zeggen, zoals, onder andere.

Voorbeeld: in het weekend maak ik nooit huiswerk. Ik doe dan alleen leuke dingen, zoals afspreken met vrienden, gamen en boeken lezen.

Oorzaak, gevolg

Signaalwoorden: want, doordat, daardoor, waardoor, dat komt door, als gevolg van, ten gevolge van.

Voorbeeld: soms geeft de docent op vrijdag huiswerk voor maandag, waardoor mijn weekendplannen in het water vallen.

Doel-middel

Signaalwoorden: om te, opdat, door middel van, daarmee, met de bedoeling, daartoe.

Voorbeeld: volgens mij doet hij dat gewoon met de bedoeling ons te pesten.

Reden, verklaring, argument

Signaalwoorden: omdat, want, namelijk, daarom, aangezien, op grond van, immers, om die reden.

Voorbeeld: om die reden is hij mijn minst favoriete docent.

Voorwaarde

Signaalwoorden: als, indien, tenzij, mits, aangenomen dat, gesteld dat.

Voorbeeld: voor mijn opstel zal ik vast wel een voldoende halen, mits ik de signaalwoorden goed gebruik.

Samenvatting

Signaalwoorden: samengevat, kortom, al met al, terugblikkend, zoals gezegd, ofwel, anders gezegd.

Voorbeeld: op zaterdag heb ik een voetbalwedstrijd en op zondag ga ik naar de stad met vrienden. Al met al heb ik een druk weekend.

Conclusie

Signaalwoorden: dus, concluderend, daardoor, hieruit volgt, vandaar dat, uit dit alles blijkt.

Voorbeeld: [...] dus de docent moet de deadline voor het opstel maar even uitstellen.

Video

Wil je nog een samenvatting op video zien over signaalwoorden? Kijk dan onderstaande video.