Onderwerp en hoofdgedachte van een tekst vinden

Op het eindexamen Nederlands moet je moeiteloos het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst kunnen vinden. En in dit artikel leggen we uit hoe je dat doet.

Video

Als je kort en krachtig wilt weten hoe je het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst kunt vinden, check dan onderstaande video.

Verschil onderwerp en hoofdgedachte

Hoewel het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst beide antwoord geven op de vraag ‘waar gaat de tekst over?’ is er toch een belangrijk verschil:

• Als er wordt gevraagd naar het onderwerp van een tekst, dan is het belangrijk dat je antwoord geeft in één of enkele woorden. Het onderwerp van een tekst mag nooit een volledige zin zijn.
• Als er wordt gevraagd naar de hoofdgedachte van een tekst, dan is het juist wél de bedoeling dat je antwoord geeft in één volledige zin.

Het vinden van het onderwerp van een tekst

Stel dat je een tekst voor je hebt liggen en je wilt weten wat het onderwerp van de tekst is. Hoe ga je dan te werk? Vaak kun je het onderwerp al vinden zonder de tekst in zijn geheel te lezen . Je kunt kijken naar de titel, de eerste alinea, de tussenkopjes en de plaatjes. Meestal heb je dan al een goed beeld van waar de tekst over zal gaan en kun je dit in één of enkele woorden beschrijven. Het kan echter zo zijn dat je op het verkeerde been wordt gezet door bijvoorbeeld de titel. Daarom is het, zeker op je eindexamen, belangrijk om de tekst helemaal te lezen en te controleren of jouw eerste ingeving de juiste is.

Het vinden van de hoofdgedachte van een tekst

Het is sterk aan te raden om eerst het onderwerp van een tekst te bepalen voordat je gaat nadenken over de hoofdgedachte. Ook als er niet specifiek naar het onderwerp van een tekst wordt gevraagd. Het onderwerp van een tekst is namelijk een handig hulpmiddel om de hoofdgedachte van deze tekst mee te bepalen. Als je het onderwerp van een tekst hebt gevonden, kun je jezelf de volgende vraag stellen:

Wat wordt er in deze tekst verteld over [onderwerp X]?

Wanneer het je gelukt is om het antwoord op deze vraag goed samengevat in één zin te formuleren, dan heb je de hoofdgedachte van de tekst te pakken.

Onderwerp en hoofdgedachte vinden: een voorbeeld

Lees de onderstaande tekst.

Zijn sportlessen op school nuttig?

Op de basisschool en de middelbare school wordt er gym gegeven. Daarnaast krijgen leerlingen les in ontzettend veel andere belangrijke vakken. Zijn die gymlessen op school wel nuttig? Is het niet verstandiger om meer aandacht te kunnen geven aan de andere vakken en de gymlessen af te schaffen?

Veel bewegen op jonge leeftijd is belangrijk voor de motorische ontwikkeling van een kind. Kinderen leren op deze manier hoe ze hun lichaam kunnen gebruiken. Daarnaast hebben kinderen op de basisschool vaak erg veel energie. Ze vinden het fijn om deze energie kwijt te kunnen raken tijdens de gymles, zodat ze daarna in de klas hun aandacht beter bij de andere vakken kunnen houden.

Ook voor leerlingen op de middelbare school blijft gym een essentieel vak. Er is namelijk een positief verband tussen sport en leerprestaties. Voldoende fysieke activiteit is dus niet alleen essentieel voor de fysieke gezondheid, maar ook voor de mentale gezondheid. Bij bepaalde bewegingen maak je zelfs gebruik van dezelfde hersengebieden die je nodig hebt voor het leren. Hiermee train je dus eigenlijk je hersenen.

Al met al zijn er voldoende redenen te noemen om te concluderen dat gymlessen op school niet nutteloos zijn en zelfs essentieel zijn om leerlingen beter te laten presteren bij andere schoolvakken.

Voordat je kunt nadenken over de hoofdgedachte, moet je eerst het onderwerp van de tekst vinden. Het is niet zo dat er slechts één antwoord goed is. Belangrijk is wel dat je onderwerp geen volledige zin is. Het onderwerp van deze tekst kan zijn ‘(het nut van) sportlessen op school’.

Om vervolgens de hoofdgedachte van de tekst te vinden, stel je jezelf de volgende vraag:

Wat wordt er in deze tekst verteld over (het nut van) sportlessen op school?

Het antwoord op deze vraag vat je in één zin samen. Een goede hoofdgedachte is bijvoorbeeld: ‘Zowel op de basisschool als op de middelbare school zijn sportlessen erg nuttig’.